Internationaal draagmoederschap: een weg vol juridische hobbels
Op 8 juli 2022 heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant de Minister van Buitenlandse Zaken bevolen om binnen twee weken een tijdelijk reisdocument (laissez-passer) af te geven voor een tweeling van 1 jaar oud uit Armenië. Zie het persbericht van de Rechtspraak: https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Rechtbanken/Rechtbank-Zeeland-West-Brabant/Nieuws/Paginas/Minister-moet-tijdelijk-reisdocument-afgeven-voor-Armeense-tweeling.aspx. De tweeling is geboren uit een Armeense draagmoeder. Beide wensouders hebben de Nederlandse nationaliteit. De wensvader is ook de genetische vader. Toch weigerde de minister om een aanvraag voor een Nederlands paspoort in behandeling te nemen. De reden hiervoor was dat de beide wensouders op de Armeense geboorteakte waren vermeld (en dus niet de draagmoeder). Nederland erkent zo’n akte niet. De zaak laat zien tegen welke onverwachte problemen wensouders bij (internationaal) draagmoederschap kunnen aanlopen. Niet alle problemen zijn te voorkomen, maar met een goed advies weet je beter waar je aan begint en kun je eerder de noodzakelijke stappen zetten.
Een sterke kinderwens laat zich niet onderdrukken. Dat gold ook voor de wensouders in deze zaak, die ik in deze procedure mocht bijgestaan. Beide ouders hebben een Armeense achtergrond. De keuze voor een draagmoeder in Armenië lag daardoor voor de hand. Armenië heeft bovendien vooruitstrevende wetgeving rond draagmoederschap. De afspraken met de draagmoeder worden notarieel vastgelegd in een draagmoederschapsovereenkomst. Bevruchting moet plaatsvinden onder medische begeleiding in een gespecialiseerde vruchtbaarheidskliniek. En de Armeense geboorteakte vermeldt de beide wensouders als juridische ouders. Groot was het geluk toen uit de draagmoeder een tweeling werd geboren. Toen de ouders een Nederlands paspoort voor de tweeling wilden aanvragen, werden zij aan het lijntje gehouden met 1001 vragen. Uiteindelijk werd de aanvraag niet in behandeling genomen, omdat de identiteit en de Nederlandse nationaliteit van de tweeling volgens de minister van Buitenlandse Zaken niet kon worden vastgesteld. Volgens de minister is een geboorteakte waarin de wensmoeder – in dit geval de draagmoeder – wordt opgenomen inhoudelijk onjuist en daarom in strijd met de Nederlandse openbare orde. Ook kon er geen laissez-passer worden verstrekt, omdat de tweeling volgens de minister de Armeense nationaliteit zouden bezitten. Volgens de minister moeten de wensouders maar een machtiging tot voorlopig verblijf (MVV) in Nederland indienen.
De Nederlandse overheid voert met betrekking tot (internationaal) draagmoederschap om een aantal redenen een kennelijk ontmoedigingsbeleid door het wensouders moeilijk te maken. Dat ontmoedigingsbeleid is inhumaan; het treft kinderen die al geboren zijn met het doel om andere ouders af te schrikken. Het beleid staat bovendien op gespannen voet met belangrijke kinderrechten, zoals het recht van het kind om ongestoord met zijn of haar ouders te kunnen samenleven en door hen te worden verzorgd en opgevoed en met het recht om een nationaliteit te verwerven.
Natuurlijk is dit een mooie uitspraak van de rechtbank. Het wordt echter tijd dat de Nederlandse wetgever draagmoederschap goed regelt. De Raad van State heeft op 19 mei 2022 een kritisch advies openbaar gemaakt over het wetsvoorstel dat nu voorligt. De Raad van State vindt dat het kabinet het wetsvoorstel nader moet overwegen. Daarmee gaat het op de lange baan.
De tweeling kan nu Nederland inreizen. Dat is echter nog slechts het begin van een lange juridische weg, onder meer omdat het juridisch ouderschap en gezag van de wensouders naar Nederlands recht niet automatisch wordt erkend. De wensouders zullen daarvoor nog de noodzakelijke civielrechtelijke procedures moeten doorlopen, die al gauw anderhalf tot twee jaar in beslag nemen.
Contact
Als je overweegt om je kinderwens te vervullen via een (buitenlandse) draagmoeder is een goed plan van aanpak nog vóórdat de draagmoeder in verwachting is essentieel. Neem gerust contact met mij op om te bespreken wat de mogelijkheden zijn.